Met de vergrijzing in Nederland melden zich de komende jaren aan de apotheekbalie meer en meer patiënten, die intensieve farmaceutische zorg behoeven. Dit heeft consequenties voor het werk en de rol van de apotheker.
Het rapport ‘Versterking van de zorgfunctie van openbaar apothekers’ kijkt vooruit en komt met adviezen.
Samenvatting rapport:
Door de vergrijzing stijgt het aantal inwoners met twee of meer chronische ziekten van een kwart nu naar een derde van de bevolking in 2035. Daarmee stijgt ook het aantal inwoners dat vijf of meer geneesmiddelen gebruikt; van 1,7 miljoen in 2016 naar 2,2 miljoen in 2035. Dit kan leiden tot meer geneesmiddelgerelateerde acute opnames onder 65-plussers; van 50 duizend per jaar in 2015 naar 75 duizend per jaar in 2035. Gerichte inzet van farmaceutische patiëntenzorg is nodig om deze opnames te voorkomen en te werken aan verbetering van de patiëntbeleving, verhoging van de gezondheidsuitkomsten en verlaging van de integrale zorgkosten per patiënt. Hiervoor zijn een goede informatiepositie van de openbare apotheek, een goede relatie tussen patiënt en apotheker, en samenwerking in het zorgnetwerk rondom de patiënt nodig. Dat kan worden gerealiseerd door een expliciete keuze van een patiënt voor een huisapotheek.De kernwaarden van de apotheker vormen het fundament voor farmaceutische zorgverlening. Nederlandse apotheken leveren betrouwbare zorg van hoge kwaliteit en zijn betrokken bij de patiënt. Hiervoor werken zij actief samen in het zorgnetwerk om de patiënt evenals met zorgverzekeraars. Patiënten van een apotheker zijn op basis van hun voorkeuren en zorgbehoeftes in drie groepen te verdelen; incidentele, chronische en zorgintensieve patiënten. Ongeveer de helft zijn incidentele patiënten, en één op de acht patiënten is zorgintensief. Iets meer dan de helft van
de terhandstellingsomzet wordt gemaakt voor zorgintensieve patiënten. De behoefte aan farmaceutische patiëntenzorg neemt toe bij chronische patiënten en is het grootst bij zorgintensieve patiënten, waardoor de intensiteit van de zorgverlening aan de patiënt, en ook de samenwerking binnen het lokaal zorgnetwerk stijgen.Druk op de bedrijfsvoering van apotheken heeft geresulteerd in schaalvergrotingen en ketenoptimalisatie. Bijna alle tweeduizend apotheken zijn aangesloten bij contracteerpartijen, en drie kwart is aangesloten bij een apotheekformule. Daarmee is het eind in zicht gekomen van schaalvergroting als antwoord op margedruk. Nederland is koploper in Europa: We hebben de laagste farmaceutische uitgaven als aandeel van de totale zorguitgaven en alleen Portugal heeft lagere farmaceutische uitgaven per persoon per jaar. Verhoging van de productiviteit per apotheek heeft zijn grenzen bereikt: er is hoge werkdruk, meer agressie aan de balie en toenemende uitstroom en uitval van apothekersassistenten. Verdere margedruk kan leiden tot verschraling van farmaceutische patiëntenzorg, terwijl de behoefte hieraan juist sterk toeneemt.
Onder de “terhandstelling” door een apotheker vallen het uitreiken van geneesmiddelen en farmaceutische patiëntenzorg. De huidige bekostiging is gebaseerd op het aantal terhandstellingen. Extra tijd en aandacht van de apotheker voor farmaceutische patiëntenzorg (zoals medicatiebeoordelingen, red.) worden niet gehonoreerd, terwijl dit juist steeds belangrijker wordt. De huidige bekostiging is niet congruent met de praktijkvoering. Patiëntgebonden bekostiging zou de zorgfunctie van apotheken kunnen versterken. Hierbij zouden patiënten zich inschrijven bij een huisapotheek, met een inschrijftarief ter dekking van de zorginhoudelijke taken voor deze patiënten. Hierdoor wordt de noodzakelijk patiëntgerichte zorg op maat gestimuleerd, evenals samenwerking in het lokale zorgnetwerk.